Smaki secesji

Opisywana w poprzednim poście ulica Kurkowa nie była tak naprawdę celem mojej podróży po Wrocławiu. Tamtego dnia podążałem na ul. Prusa 5 złożyć pokłon królowej wrocławskich kamienic, leniwie wygrzewającej się w ostatnich przebłyskach popołudniowego słońca. W facebookowej ankiecie na ulubiony zabytek zajęła ona miejsce w ścisłej czołówce (przez długi czas prowadziła), postaram się więc przybliżyć Wam jej urok.

Kamienicę zaprojektował w 1902 r. niemiecki architekt, Wilhelm Heller. Niestety ząb czasu okazał się wyjątkowo niełaskawy dla okrągłej bryły budynku. Brak remontów doprowadził ją w 2005 r. na skraj upadku, spod ostatnich podrygów zdobionego tynku wystawały wówczas gołe cegły, całość powoli chyliła się ku upadkowi. Szczęśliwie na Prusa 5 zawitał pionierski projekt rewitalizacji kamienic. Gdy w 2006 r. zdejmowano rusztowania, oczom zdumionych mieszkańców ukazała się prawdziwa perła pośród wrocławskiej secesji.

Secesja. Wiele osób bezwiednie powtarza to hasło, nie zdając sobie sprawy z jego niepowtarzalnej aury. Na końcu XIX w. rewolucja przemysłowa mocno namieszała w ludzkich głowach. Rozpoczął się trwający aż do dziś pościg za nowoczesnością we wszystkich dziedzinach życia. Nie wystarczały już rzeczy doskonale znane i odziedziczone po przeszłych generacjach. Dotyczyło to również projektowania budynków. Grupa architektów z kilku krajów Europy odważyła się wystąpić przeciwko ciągłemu powracaniu do antycznych i średniowiecznych wzorców. Poszukiwali oni formy idealnej, stojącej w harmonii z otaczającym światem, dającej tchnięcie nowości skostniałemu otoczeniu. Śmiertelnie poważne kanciaste kształty zastąpili krągłościami, w miejsce pełnych przepychu rzeźb umieścili burzę pastelowych ornamentów. Styl ten, stanowiący zerwanie z dotychczasowym kanonem architektury, nazwano w Polsce secesją (niem. Jugendstil). Nie znalazł on uznania i nie przetrwał długo, wkrótce całkowicie wyparł go modernizm. W Breslau w latach 30. przeprojektowano mnóstwo secesyjnych budynków i "uspokojono" ich fasady, rezygnując z pięknych zdobień (nie pasowały do powagi III Rzeszy...). Krótki epizod panowania secesji jest dziś źródłem wielu badań i fascynacji.

Wróćmy jednak do naszej kamienicy. Gdy spojrzymy na jej fasadę, reszta ulicy Prusa nagle znika. To secesyjny detal przytłacza kontrastem i wyrazistością. Z obłych wykuszy spływają w dół fantastyczne, odrestaurowane z największą pieczołowitością kamienne kwiaty. Zielone, smukłe okiennice kuszą wzrok delikatnymi wykończeniami, balkony zaś porywają oczy przechodniów w niezwykły świat flory. Kamień, metal i roślinne ornamenty łapczywie oplatają mieszkania fantazyjnymi kształtami. Tańczą na tle jasnej ściany, skąpane w złotym świetle słońca, górującego na gzymsie. Wejścia do budynku strzegą secesyjne drzwi, ozdobione kwiecistymi łukami. Kamienica mocno kontrastuje z okoliczną zabudową, w dużej mierze tworzoną przez konserwatywnych architektów. Jej okazały front ma w założeniu wyrażać charakterystyczną dla secesji indywidualność. Ma zachwycać przepychem, ale z umiarem, w pełnej harmonii z naturą. Czy zachwyca? Sprawdźcie sami, ja nie mogłem oderwać wzroku :).